शेतकरी नियोजन पीक : कांदा

शेतकरी- वैभव आबासाहेब गोल्हार
गाव – बावी, ता. आष्टी, जि. बीड
एकूण क्षेत्र – १५ एकर
कांदा लागवड – २.५ एकर

मी बीए, बीएड पर्यंतचे शिक्षण पूर्ण झाल्यानंतर नोकरी न करता घरची शेती करण्याचा निर्णय घेतला. आमची वडिलोपार्जित १५ एकर शेती असून त्यात कांदा, ज्वारी, सोयाबीन, उडीद आणि भाजीपाला पिकांची लागवड केली जाते. मागील ६ वर्षांपासून खरीप आणि रब्बी हंगामात साधारणपणे ४ ते ५ एकरांवर कांदा लागवड करत आहे. सोबत थोड्या क्षेत्रावर उन्हाळ्यामध्ये कांदा बिजोत्पादन करत होतो. गेल्या ३ वर्षांपासून त्यात वाढ करत आता अडीच एकरांवर बिजोत्पादनासाठी कांदा लागवड केली आहे.  

यावर्षीचे नियोजन 

• रब्बीतील कांदा व सोयाबीन पीक निघाल्यानंतर त्याच शेतामध्ये कांदा बिजोत्पादनाचे नियोजन असते. त्यानुसार डिसेंबरमध्ये नांगरणी आणि रोटावेटर फिरवून पूर्वमशागत केली. 
•  त्यानंतर सिंगल सुपर फॉस्फेट, डीएपी, १०ः२६ः२६ एकरी ५० किलो प्रमाणे खतमात्रा दिली. शेणखताचा वापर दोन वर्षांतून एक वेळ केला जातो.
•  कांदा लागवडीसाठी साधारण ४ फूट अंतराचे बेड तयार केले. त्यात ठिबक टाकून दोन्ही बाजूने दोन ठोबांत ९ इंच व दोन ओळींत १२ इंच अंतर ठेवून कांदा गोटाची १ जानेवारी रोजी लागवड केली. 
• रब्बी हंगामात कांद्याचे साधारण ३० क्विंटल कांदा उत्पादन मिळाले. त्यातील एकसारख्या आकाराचा व डेंगळा नसलेल्या कांद्याची निवड बिजोत्पादनासाठी केली. 
• उन्हाळ्यात दोन दिवसाआड दीड तास ठिबकद्वारे पाणी देण्याचे नियोजन असते. सध्या ४ दिवसाला पाणी देत आहे. 
•  लागवडीनंतर १ महिन्याने फुलकिड्यांचा प्रादुर्भाव दिसून आला. नियंत्रणासाठी जैविक पद्धतींचा अवलंब केला.

आगामी नियोजन 

• सध्या पीक सव्वा दोन महिन्याचे झाले आहेत. 
• पांढरी मुळी तयार होण्यासाठी दर महिन्याला ह्युमिक ॲसिड एकरी १ किलो प्रमाणे ठिबकद्वारे दिले जाईल.
• ठिबकद्वारे १९ः१९ः१९ एकरी ५ किलो प्रमाणे दिले जाईल. त्यामुळे झाडांची वाढ, फळवाढ आणि बोंडे वाढण्यास मदत होते. 
• बोंडे वाढून फुलांच्या संख्येत वाढ होण्यासाठी १२ः६१ः० (मोनो अमोनिअम फॉस्फेट) एकरी ५ किलो प्रमाणे ठिबकद्वारे दिले जाईल. 
•  बिया परिपक्व होण्यासाठी साधारण तीन महिन्यानंतर ७ दिवसाआड ०ः५२ः३४ (मोनो पोटॅशिअम फॉस्फेट) एकरी ५ किलो प्रमाणे ठिबकद्वारे देणार आहे.
•  कांदा बिजोत्पादनामध्ये मधमाशा फार महत्त्वाची भूमिका पार पाडतात. मधमाश्यांना आकर्षित करण्यासाठी गुळाचे पाणी आणि ताक एकत्रित करून फवारणी केली जाईल. आवश्यकतेनुसार दुसरी फवारणी घेतली जाईल. 
• दर्जेदार बियांचे उत्पादन मिळण्यासाठी एकरी साडेसात किलो पोटॅशिअम सोनाइट ड्रीपद्वारे दिले जाईल. 
• कांदा बियाणे साधारणपणे साडेचार महिन्यांनी काढणीस तयार होते. मागील वर्षी अवकाळी पावसामुळे उत्पादनात घट आली. यावर्षी अडीच एकरातून चांगले बियाणे उत्पादन मिळणे अपेक्षित आहे. 
• उत्पादित कांदा बियाणे दर्जेदार असल्यामुळे शेतकरी घरी येऊन खरेदी करतात. मागील वर्षी प्रति किलो बियाणास साधारण २ हजार इतका दर मिळाला. 

– वैभव गोल्हार,  ९४२०४१२९००